دکتر محمد تولیت از جمله مدیران تاثیرگذار و شناخته شده در غرب خراسان است که اگرچه سبزواری نیست اما بسیاری از سبزواری ها او را خوب می شناسند زیرا دوره حضورش در سمت هایی مانندمدیرعاملی کابل خودرو، شهرداری سبزوار و مدیر عاملی کشت و صنعت جوین، تحول آفرین و پر ایده و با انرژی اجرایی بالایی بود.
او نه فقط در سبزوار بلکه تجربیات مدیریتی متعددی در دیگر نقاط کشور نیز دارد که از جمله می توان به حضورش در مقام ریاست سازمان صنایع و معادن استان گلستان و معاونت های منطقه آزاد قشم و معاونت طرح و برنامه منطقه آزاد ارس و مدیر عاملی شرکت ایران خودرو خراسان در سالهای گذشته را اشاره کرد.
دکتر تولیت که در همه این سالها بعد از رفتنش از سبزوار ارتباطش را با دوستانش در این شهر قطع نکرده بود، اخیرا به بازدیدی سازنده از منطقه ویژه اقتصادی سبزوار پرداخت تا تجارب ارزشمند خود را به مدیران ارشد آنجا منتقل نماید و همین موضوع فرصتی شد تا طی مصاحبه ای اختصاصی، دیدگاه ها و نظرات این مدیر اقتصادی و صنعتی پیشکسوت را در حوزه توسعه و پیشرفت غرب خراسان خصوصا در ارتباط با پیشرفت سریع منطقه ویژه اقتصادی سبزوار جویا شویم. آنچه در ادامه می خوانید متن مصاحبه با آقای دکتر محمد تولیت است:
نه به بروکراسی های دست و پاگیر
یکی از کارهای ارزشمند و مهمی که دارد در سبزوار بعد از راه آهن و فرودگاه انجام می شود، بحث ایجاد منطقه ویژه اقتصادی است. زیرا مستقیماً زیرساخت صنعتی شدن و احیای نقش تجاری و اقتصادی سبزوار را فراهم میکند و بعلاوه با ایجاد اشتغالهای پایدار و سازنده و بستر سازی سرمایه گذاریهای مولد پازل توسعه این شهر را تکمیل می کند.
اساسا مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در کشور شکل می گیرند تا قوانین دست و پا گیر و بروکراسی اداری که در سرزمین اصلی وجود دارد در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی این قوانین اعمال نشوند و تجار و صنعتگران راحت تر بتوانند اینجا بدون دغدغه سرمایه گذاری کنند.
در واقع امتیاز اصلی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تسهیل سرمایه گذاری مولد و توسعه اقتصادی پایدار با حذف بروکراسی است. همان چیزی که سرمایه گذاران را فراری میدهد و برای تحقق این موضوع، زمانی که خود بنده در منطقه آزاد قشم معاون اقتصادی و سرمایه گذاری بودم برای تسهیل کار سرمایه گذاران و تکریم آنها یک سوله بزرگ را آماده سازی کردم و آن را پارتیشن بندی نمودم و هر قسمت را اختصاص به یک بخش از پروسه سرمایه گذاری دادم بدین ترتیب دیگر نیازی نبود تا سرمایه گذاران را برای هر بخش از کار به جاهای مختلف و دور و نزدیک در روزهای متفاوت بفرستیم و زمانی که سرمایه گذار پیش ما می آمد، در بخش پذیرایی می نشست و از او پذیرایی می شد و یک نفر به عنوان نماینده سازمان و نماینده سرمایه گذار تمام این مسیر را بخش به بخش طی میکرد و اقدامات لازم را برای سرمایه گذار انجام میداد. به طور مثال: اسم شرکت برایش انتخاب و ثبت میشد، مجوزهای دارایی و صنایع و بازرگانی و تخصیص زمین و زیر ساخت ها و … برایش صورت میپذیرفت و همه اینها آخر سر تحویل سرمایه گذار می شد و می گفتیم این خدمت شما و حالا برو پول هایت را بیاور اینجا سرمایه گذاری کن.
بومی گزینی، ضرورت گریزناپذیر منطقه ویژه اقتصادی سبزوار
برای اینکه منطقه ویژه اقتصادی برای سبزوار و غرب خراسان واقعا مفید باشد، قطعا آدم هایی که قرار است آنجا کار کنند در اولویت سبزواری خواهند بود چرا که راحتتر و ارزان تر در دسترس میباشند و همین مطلب سرمایه گذاران را ترغیب مینماید از نیروهای بومی استفاده نمایند. البته برای این منظور نیروی بومی متخصص نیز باید از قبل آماده شده باشد. یعنی دانشگاه ها، هنرستان ها، دبیرستان ها، مرکز آموزش فنی و حرفه ای و … همه اینها باید نیازهای منطقه ویژه اقتصادی را شناسایی کنند و به آنها اعلام شود و بعد این مراکز شروع کنند بر حسب این نیازها نیرو پرورش بدهند تا وقتی یک نیرو فارغ التحصیل می شود، بلافاصله جای کارش مشخص باشد و برود در پستی قرار بگیرد که از قبل برایش آماده شده است و مورد تقاضای سرمایه گذار میباشد.
رنگین تر شدن سفره های مردم
منطقه ویژه اقتصادی به عنوان بستر سرمایه گذاری پایدار میتواند سفره مردم منطقه و در نهایت سفره مردم کشور را بزرگتر و رنگین تر نماید. با بکارگیری نیروهای بومی و ایجاد بازارهای تجاری مورد نیاز منطقه و رفت و آمد سرمایه گذاران داخلی و خارجی به منطقه و شهرستان سبزوار ما شاهد رشد اقتصادی ارزشمندی در منطقه خواهیم بود که این عامل مهمترین رکن کاملتر شدن و بزرگتر شدن سفره اقتصادی مردم خواهد بود.
عملیاتی شدن فعالیت سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی سبزوار طولانی شده است
من معتقدم روند راه اندازی منطقه ویژه اقتصادی سبزوار کمی طولانی شده است. وقتی دولتهای دلسوز، مجلس مردمی و همه مسئولین قانونی کشور مجوز ایجاد این منطقه را صادر کرده اند طبعا انتظار دارند با تسریع در روند عملیاتی شدن این منطقه سازمان مسئول تمام توان خود را به کار گرفته و موضوع را به سرانجام برساند که خوشبختانه با جدیت مسئولین شهرستان این مهم نیز محقق گشته است. لذا هرگونه تعلل و مماشات از سوی هر شخصیت حقیقی یا حقوقی در روند اجرای این پروژه سرنوشت ساز از طرف مردم و دولت و ذینفعان قابل بخشش نخواهد بود. من پیشنهاد میکنم نمایندگان حوزه انتخابیه تعلل های خواسته و یا ناخواسته احتمالی را با همکاری مسئولان منطقه شناسایی و مرتفع نمایند.
سبزوار یک ایران کوچک
از نظر من سبزوار یک ایران کوچک است. تقریبا از هر چیزی که در ایران هست، در منطقه سبزوار بزرگ هم داریم آب و هوا ، معادن ، موقعیت استراتژیک در راه ابریشم ، چهارراه شرق و غرب، شمال و جنوب، سرمایه، افراد با ضریب هوشی بالا و … بنابراین این منطقه ظرفیت بالایی برای توسعه و پیشرفت دارد. از همه مهمتر پول خیلی زیادی در دست سبزواری هاست که با آن می شود فعالیت های خیلی مهمی را انجام داد و بنابراین این شهر نباید گرفتار محرومیت باشد. فقط اگر مدیریت درست و کارآمدی در این شهر لحاظ شود، با کمک پول و پتانسیل های انسانی و اجتماعی فراوانی که در این شهر هست، مشکل بیکاری، فقر و بزهکاری های اجتماعی کاملا در این منطقه ریشه کن می شود.
جذابیت های سبزوار برای سرمایه گذاران خارجی
ایجاد منطقه ویژه اقتصادی دقیقا می تواند در راستای ریشه کنی بیکاری و کاهش فقر و بزهکاری های اجتماعی در سبزوار عمل کند. بهتر است برای تحقق این منظور با خارجی ها، از جمله افغانی ها، چینی ها، روسی ها و اعراب حاشیه خلیج فارس مذاکره صورت پذیرد و توجهشان را به ارزش سرمایه گذاری دراین منطقه جلب کرد.
سبزوار به خاطر فاصله مناسبی که تا مرزهای شمال شرقی کشور دارد باعث شده هم شهر امنی برای سرمایه گذاران باشد و هم در عین حال به کشورهای آسیای میانه نزدیک باشد، لذا موقعیت بسیار خوبی برای جذب سرمایه گذاران خارجی و داخلی دارد . همه اینها موقعیتی خاص به سبزوار می دهد که جذابیت های این شهر را برای انواع سرمایه گذاری های تجاری، صنعتی و اقتصادی بالا می برد.
سرمایه گذاران افغانستانی بسیار علاقه مندند در مرکز ایران در نقطه ای کنار راه آهن و فرودگاه با امتیازات منطقه ویژه اقتصادی حضور پیدا کنند تا بتوانند نیازهای کشورشان را چه در زمینه دپوی ترانزیتی و چه در زمینه تولید حل نمایند.
مذاکره با چینی ها هم بسیار مهم است. چینی ها علاقه مندند راه ابریشم را احیا کنند و آنها قانع شده اند که ایران بهترین مسیر احیای این مسیر اقتصادی تاریخی است. وجود مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و فعالیت و رونق آن ها یکی از شاخص هایی خواهد بود که جذابیت کشورمان را برای تصمیم چین در احیای جاده ابریشم از مسیر ایران افزایش خواهد داد و از آنجایی که سبزوار دقیقا در مسیر جاده تاریخی ابریشم قرار گرفته، فرصت خوبی است تا به پایگاهی برای حضور متمرکز سرمایه گذاران چینی در مرکز ایران تبدیل گردد.
علاوه بر افغانستانی ها و چینی ها، روسیه هم به شدت علاقه مند است که در ایران سرمایه گذاری هایی انجام دهد زیرا می تواند از این طریق ایران فاصله اش را با آب های گرم جنوب کمتر کند. حتی خاطرم هست زمانی قرار بود فرودگاه سبزوار پایگاهی بشود برای یک سری پروازهای بین اعراب ، ایران و روسیه.
خود همین فرودگاه سبزوار و راه آهن یکی از امتیازات و زیرساخت های مهم رشد و توسعه این شهر است.
فرودگاه سبزوار زیرساخت مهم توسعه ای
زمانی که فرودگاه احداث شد، من در سبزوار بودم و خیلی برای اینکه مسیر حمل و نقل هوایی به سبزوار گشوده می شود خوشحال بودم. زیرا باعث شد رفت و آمدهای مهم به سبزوار خیلی تسهیل و بیشتر شود. اکنون نیز شنیده ام که بعضی از سرمایه داران سبزواری این ایده را دارند که هواپیماهای کوچک چهل پنجاه نفری خریداری کرده و به عنوان تاکسی هوایی در مسیرهای سبزوار به تهران، تبریز، اصفهان و مشهد فعالیت کنند.
راه آهن هم که در حال احداث است زیرساخت های مواصلاتی سبزوار را تکمیل می کند. خصوصا در بحث بار و فعالیت های اقتصادی بسیار به نفع سبزوار خواهد بود.
سبزوار، هاب مالی و هنگ کنگ ایران
در مناطق ویژه اقتصادی باید بزرگ فکر کرد و زیرساخت های لازم را به وجود آورد و نگران هم نباشیم که زیرساخت ها هزینه بر است زیرا هر چه هزینه کنیم، اینها بعدا برای توسعه و برای جذب سرمایه گذاری های بیشتربه کار خواهد آمد و شرایط ایده آلی را فراهم می آورد.
من پیشنهاد میکنم که بخشی از منطقه ویژه اقتصادی سبزواربه یک هاب مالی ویژه اختصاص پیدا کند. زیرا سبزوار این ظرفیت را دارد که به هنگ کنگ ایران تبدیل شود. چون سبزواری ها دربخش مالی بسیار تخصص دارند و در این حوزه با استعداد و توانمندند .باید زیرساخت های فیبر نوری و مجوزهای دیش و سرور و ریسیور را برای بخشی از منطقه ویژه فراهم کرد. سپس از سرمایه گذاران سبزواری علاقه مند به بخش های مالی و همچنین از صرافی ها و بانک های داخلی و خارجی دعوت به عمل آورد تا در این بخش مستقر شوند و مطمئنم که اینجا به سرعت به مرکزی برای ساماندهی نقل و انتقالات مالی در کشور تبدیل خواهد شد. حتی اگر بانک های خارجی به دلیل تحریم ها، نتوانند مستقیما بیایند و شعبه راه اندازی کنند، ولی ما راه هایی را پیدا کرده ایم که بتوان بدون بالابردن مستقیم تابلو یک بانک خارجی، خدمات آن را با کمک کشورهای واسطه، در منطقه انجام داد.
بخشی که برای هاب مالی در منطقه ویژه اقتصادی سبزوار نیاز است، چندان بزرگ نیست احتمالا پنج هکتار برای آن نیاز باشد اما همین می شود نقطه قوت سبزوار و خراسان چون نمونه مشابهی در ایران ندارد.
تقویت ورزش و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی
با کمک ایجاد منطقه ویژه اقتصادی و رشد صنعتی و تجاری سبزوار، حتی می توان به دیگر بخش های فرهنگی و اجتماعی این شهر نیز یاری رساند. به طور مثال صنایع و مراکز اقتصادی و تجاری که در این منطقه مستقر شوند هر کدام می توانند حامیان مالی تیم های ورزشی سبزوار باشند یا مثلا بانی برپایی جشنواره های فرهنگی و هنری باشند. خود بنده در شهری که مسئولیت صنعتی داشته ام، سعی کرده ام حمایت از تیم های ورزشی آن شهر را در برنامه داشته باشم. از جمله زمانی که در کابل خودرو سبزوار بودم، از تیم هندبال و دیگر ورزشهای این شهر حمایت میکردیم و یا زمانی که مسئولیت اداره کل صنایع و معادن استان گلستان را داشتم، سرمایه گذاران را به سمت حمایت از فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و ورزشی آن استان سوق می دادم. زیرا هزینه برای ورزش، در واقع سرمایه گذاری برای سلامتی و نشاط و پویایی جامعه است. جوانان دنیای انرژی و شور و هیجان هستند و اگر مسیر درستی برای تخلیه انرژی جوانی شان ایجاد نشود، خدای نکرده این تخلیه در مسیرهای نادرست با انواع بزهکاری ها انجام می شود و آن زمان خسارت و آسیبش به جامعه بسیار بیشتر از رقمی خواهد شد که می توانستیم و می بایست همان اول برای فعالیت های ورزشی و تفریحی هزینه می کردیم.
سازمان مسئول منطقه ویژه اقتصادی سبزوار می تواند قوانینی را تنظیم کند که از سرمایه گذاران خود بخواهد، در قبال دریافت برخی امتیازات یا بخشودگی بعضی هزینه ها، آنها متقابلا مبلغی را برای حمایت از تیم های ورزشی این شهر خصوصا هندبال سبزوار اختصاص دهند تا این ورزش که یک برند مهم غرب خراسان است، تقویت شود و دوباره جایگاه سبزوار به عنوان مهد هندبال ایران تثبیت شود.
سه کمیته مهم
پیشنهادم این است به محض اینکه منطقه ویژه اقتصادی سبزوار کار عملیاتی خود را شروع کرد، پیش از هر کار دیگری، مدیران این مجموعه به تشکیل سه کمیته مهم حقوقی، رسانه ای و سرمایه گذاری بپردازند. در کمیته حقوقی باید وکیلان و حقوقدانانی زبده و متخصص، همه امور و تصمیمات مدیران را از لحاظ قانونی بررسی و تجزیه و تحلیل کنند و اجازه ندهند که هیچ خللی در کار وجود داشته باشد. بخش حقوقی اگر کارش را درست انجام ندهد بعدا چوب لای چرخت می گذارند در کمیته جذب سرمایه گذار باید بسته های جذاب سرمایه گذاری را آماده و پس از شناسایی و برقراری تعامل با سرمایه گذاران داخلی و خارجی این بسته ها را در اختیار آن ها قرار داد و در واقع از ابتدا تا انتها همراه یک سرمایه گذار بود تا او به انتخاب این منطقه برای سرمایه گذاری مطمئن شود و با خیال راحت سرمایه اش را به سبزوار بیاورد. به نظرم باید دست سرمایه گذاران را بوسید زیرا سرمایه اگر نباشد هیچ کاری نمی شود انجام داد و در کمیته رسانه که به جرأت می توانم بگویم یکی از مهمترین بخش های کار است باید مردم، مدیران و سرمایه گذاران را از ظرفیت ها، چالش ها و همه امور مهم مربوط به این پروژه آگاه کرد. رسانه سالم و پویا به موقع می تواند تهدیدها را شناسایی و به رفع آن ها کمک کند و نقاط قوت را نیز به خوبی نشان دهد و باعث تسریع در روند رشد و توسعه هر سازمان و هر جامعه بشود. رسانه از نگاه من ستون فقرات توسعه است. اگر قرار است سبزواری و عرب و افغان و روس و چینی و سمنانی و خوزستانی و آذربایجانی و … را جذب کنید، باید رسانه های سبزوار آنقدر در معرفی ظرفیت ها خوب عمل کرده باشند که سرمایه گذار وقتی می خواهد بیاید به منطقه ویژه اقتصادی سبزوار از قبل آن را شناخته باشد و نگاه مثبتی نسبت به آن داشته باشد.
