ایجاد فضای سبز در منطقه ویژه اقتصادی سبزوار یکی از زیرساخت های مهمی است که تأثیر مستقیمی بر بهره برداری بهینه از این پروژه تحول آفرین اقتصادی در شمال شرق ایران خواهد داشت. چرا که علاوه بر ایجاد زیبایی بصری و نشاط بخشی روانی به کارکنان و مرتبطین با این فضا، منجر به پدید آمدن اکوسیستمی پویا و زنده در چندین هکتار از اراضی بایر و کویری شمال روستای زعفرانیه خواهد شد و نیز به پالایش هوا و دفع آلودگی های احتمالی صنایعی که قرار است در این منطقه مستقر شوند، کمک شایانی خواهد کرد.به واسطه همین فواید ارزشمند در طرح جامع منطقه ویژه اقتصادی سبزوار 173 هکتار فضای سبز پیش بینی شده که حدوداً بیش از 15درصد از کل مساحت این پروژه خواهد بود.
مطالعات میدانی ایجاد این فضای سبز منطقه ویژه اقتصادی سبزوار، از سال 1397 در 50 هکتار از اراضی فاز یک و 30 هکتار اراضی بیرونی پروژه به صورت آزمایشی آغاز شده و تا کنون به مدت 4 سال مورد پایش و بازبینی قرار گرفته است.
به گفته دکتر محمد صفایی بخش مدیر اجرایی فاز یک منطقه ویژه اقتصادی سبزوار، اولین قدم برای مطالعات میدانی ایجاد فضای سبز این پروژه، برگزاری جلسات کارشناسی بود که در این جلسات به سرپرستی دکتر فیله کش از ظرفیت کارشناسان موجود در شهرداری سبزوار و نیز کارشناسان حوزه مرتع و جنگل شهرستان بهره برداری شد.
وی افزود: برای ایجاد فضای سبز در هر جایی، چهار عنصر آب، خاک، باد و دمای هوا باید مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرند که برای این منظور از منابع آبی و خاک منطقه ویژه اقتصادی سبزوار تا عمق 2 متر نمونه برداری شد و در آزمایشگاه های مربوطه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نیز بررسی های لازم روی گیاهانی که به طور طبیعی در این منطقه رشد کرده بودند، انجام شد.
همچنین آمار تعداد روزهای آفتابی و دمای هوا و جهت و شدت وزش باد نیز با کمک ایستگاه های هواشناسی موجود در منطقه جمع آوری گردید.
سپس در فاز بعدی مطالعات برای جانمایی نهایی، ایجاد شبکه آبرسانی قطره ای و پلان روشنایی و … با خانم مهتاب اشرف و آقای حسین سلطانی از مهندسان منابع طبیعی و جنگل و مرتع استان قرارداد همکاری بسته شد.
در نهایت چند نوع درخت و درختچه به عنوان گونه های مناسب با اقلیم منطقه ویژه اقتصادی سبزوار پیشنهاد شد تا در فاز میدانی مطالعات فضای سبز، سازگاری گونه های پیشنهاد شده در عمل محک بخورد.
در فاز نهایی مطالعات فضای سبز منطقه ویژه اقتصادی سبزوار، نوبت به عملیات میدانی رسید و از آنجایی که قبلا در مرحله آزمایش خاک، مشخص شده بود که به دلیل شوری زمین، نیاز به اصلاح خاک وجود دارد، عملیات اصلاح خاک در دستور کار قرار گرفت. برای این منظور بیش از هزار متر مکعب خاک غنی و کود حیوانی به محدوده فاز مطالعاتی منتقل و در قسمت های مورد نیاز ریخته شد.
سپس 3 خزانه دارای نهال های اصلاح شده و مرغوب در خواف، مشهد و سبزوار شناسایی و چند هزار نهال از آن ها خریداری و طی سالهای 97 تا 1400 به طور مداوم عملیات درختکاری و حذف گونه های ناسازگار که خشک می شدند و جایگزینی گونه های جدید، انجام شد.
سرانجام در پایان فاز مطالعات، سازگاری چند گونه گیاهی با این منطقه مورد تایید قرار گرفت که عبارتند از: عناب، ابریشم ایرانی، ارغوان، سنجد، توت، شاه توت، داغداغان، زیتون تلخ، سرو خمره ای، کاج طلایی، کاج تهران، کاج توپی، آسمان دار، یوکا، جور (خرزهره)، یاس زرد و طاووسی.
تمام درختان کاشته شده در منطقه ویژه اقتصادی سبزوار پلاک گذاری شده و بر حسب نیازشان، آبیاری می شوند.
لازم به توضیح است، عملیات ایجاد فضای سبز منطقه ویژه اقتصادی در دو بخش داخلی و خارجی (بیرون از محدوده 1200 هکتار) انجام می شود.
فضای سبزی که در بیرون از مجموعه 1200 هکتاری ایجاد می شود، عمدتاً در ضلع جنوب منطقه و در حاشیه جاده آسیایی مشهد – سبزوار – تهران خواهد بود که چون همراه با امکانات رفاهی و اقامتی است، تاثیر بسزایی در زیبا سازی محیط و جذب مسافران و گردشگران به این منطقه خواهد داشت. در این مجموعه دو و نیم هکتار پارکینگ برای ماشین های سنگین، فضای سبز جنگلی، نمازخانه، کافه رستوران و پارک تفریحی به همراه آلاچیق هایی برای استراحت مسافران در نظر گرفته شده است.
در حال حاضر پس از انجام مطالعات میدانی فضای سبز در 50 هکتار از فاز یک و 30 هکتار از اراضی مجاور جنوبی منطقه ویژه اقتصادی سبزوار ، مجموعاً 3 هکتار فضای درختکاری شده و 10 کیلومتر شبکه آبیاری قطره ای را در داخل محدوده 1200 هکتاری ایجاد کرده ایم که منجر به پدید آمدن طراوت و افزایش تعداد پرندگان و بعضی گونه های جانوری در این منطقه شده که تا قبل از این کمتر مشاهده می شدند.
گفتنی است یکی از تأکیدات سازمان مسئول منطقه ویژه اقتصادی سبزوار، در ایجاد فضای سبز، اولویت دادن به کاشت درختان مثمری نظیر توت، شاه توت، عناب، سنجد است که علاوه بر سازگاری با اقلیم این منطقه، می تواند مورد مصرف خوراکی کارکنان و مسافران و رهگذرانی قرار بگیرد که این منطقه را برای کار، بازدید یا توقف و استراحت خود انتخاب می کنند.
